فلسفة دین و الهیات جهانی با رویکرد اسلامی
نویسنده
چکیده مقاله:
پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که آیا فلسفة دین و الهیات موسوم به جهانی، میتواند با رویکرد اسلامی دنبال شود یا نه؟ فلسفة دین اجمالاً عبارت است از تأمل عقلی بیروننگرانه در باب دین. این قسم معرفت، از سنخ فلسفههای مضاف و معرفت درجة دوم است و آشکارا از کلام (الهیات)، دینپژوهی و فلسفه متمایز است و با بهرهگیری از توانایی عقل نظری، به ارزیابی معتقدات ادیان و پدیدار عمومی دین میپردازد. در این نوشتار نشان داده خواهد شد فلسفة دین با رویکرد اسلامی امکانپذیر است و میتواند در مسیر تحقق قرار گیرد. اما از محوریترین مسائل فلسفة دین در روزگار ما، مسئلة الهیات جهانی است، تا آنجا که به نظر میرسد آنگاه میتوان از فلسفة دین با رویکرد اسلامی دفاع کرد که تکلیف این مسئلة مهم نیز با رویکرد اسلامی روشن شود. الهیات جهانی میکوشد بدون اتکای انحصاری بر یک دین خاص، بلکه بر مبنای مشترکات ادیان مختلف جهان، تبیینی روزآمد و قابلپذیرش از پدیدار عمومی دین ارائه دهد. اصلیترین مبنای الهیات جهانی در غرب، تکثرگرایی دینی است؛ اما نوع نگاه قرآن به مسئله دیگرادیان، با این مبنا سازگاری ندارد، بلکه بیشتر با شمولگرایی تناسب دارد و مبنای گفتوگوی بین پیروان ادیان را تکثرگرایی اجتماعی از طریق تساهل و مدارای پیروان ادیان میداند. اما این بدان معنا نیست که قرآن با اصل پیریزی یک «الهیات جهانی» مخالف است، بلکه بر عکس با نظر به برخی آموزههای قرآنی میتوان الهیاتی جهانی بر مبنای آموزههای مشترک ادیان، معنویت و تقدس، عقلانیت و کرامت انسانی تأسیس کرد.
منابع مشابه
دین و الهیات جهانی در منظومه فکری اسلام
الهیات جهانی از کلانمسائل فلسفه دین به دنبال اصول و ارزشهای مشترک الهیاتی است تا بر اساس آن در راستای تحقق گفتوگوی میان پیروان ادیان به نیازهای مشترک الهیاتی آنان پاسخ بگوید. طرح این مسئله در جهان غرب، نظریههای مختلفی را به همراه داشته است که از جمله آن میتوان نظریه «کثرتگرایی دینی»، نظریه «وحدت متعالی ادیان»، نظریه «شمولگرایی افراطی» و.... نام برد؛ اما بر اساس آموزههای اسلام میتوان تب...
متن کاملجهانی شدن، دین و الهیات تسلیمی در روابط بین الملل
جهانی شدن به عنوان یک فرایند یا طرح آثار اجتنابناپذیری در نظام بینالملل به ارمغان میآورد. یکی از این آثار جهانی شدن دین است. دین جهانی شده چه خواهد بود ؟ در مورد آن اختلاف دیدگاه بین متخصصین این حوزه وجود دارد. آنچه میتواند نقطه مشترک این دیدگاهها برای دینِ جهانی شده باشد، اصول و مبانی و ارزشهای مشترک جهان شمول ادیان است. در این زمینه دینی که کاملتر و جامعتر است سهم بیشتر خواهد داشت و آن ...
متن کاملنسبت «جامعهشناسیِ دین» با الهیات و کلام
در حالی کسب دانشِ الهیاتی ادیان در کنار دیگر علوم دین پژوهی به جامعهشناس دین توصیه میشود که ملزم است دریافت و اِظهارات خود را از آسیبهای کلامی صیانت نماید. راه حل پوزیتیویستی تاکنون، اجتناب از الهیات برای مصون ماندنِ از سوگیری کلامی بوده است. اما راه حل این مقال، تمیز و تفکیک الهیات است از کلام در گام نخست و سپس تشریح و تحدید مسیرهای محتمل رسوخ ملاحظات کلامی است در مطالعه دین. با تجویز استمداد ...
متن کاملجهانی شدن، دین و الهیات تسلیمی در روابط بین الملل
مفهوم الهیات تسلیمی با تبدیل رئالیسم خام به رئالیسم انتقادی و پیش کشیدن مسأله سقوط و نجات و ربط آن با جامعیت دین در فرایند جهانی شدن مورد قبض و بسط قرارگرفته است. الهیات تسلیمی با وجه تمایز خاصی از پلورالیسم دینی، شمولگرایی و دیگر قرائتهای دینی تعریف شده است؛ بدین قرارکه فارغ از اسامی و ظواهر مادی، تمکین و تسلیم در برابر یک اراده برتر و حق، ملاک رستگاری و نجات است نه یک دین خاص. البته نجات و رس...
متن کاملرابطة « اخلاق» و «الهیات» در فلسفة ایمانوئل لویناس
این مقاله به تحلیل رابطة اخلاق و الهیات در تفکر لویناس میپردازد. لویناس با مطرح کردن مساله «همان» و «دیگری» در فلسفه خود، اخلاق را پایه فلسفة اولی یا الهیات خویش قرار میدهد. او با تفسیری غیر هستیشناختی از خدا و تلقی خدا به عنوان «دیگری مطلق»، ذهنیت انسان و تصور نامتناهی را شالودة اخلاق میسازد و الهیات را وارد عرصه اخلاق میکند. به زعم این فیلسوف الهیات باید از بستر رابطة چهره به چهره انسا...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 24 شماره 91
صفحات 7- 30
تاریخ انتشار 2019-04-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023